[151] ปาฬิมุตฺตกายาติ สงฺคีติอนารุฬฺหาย ธมฺมิกถายฯ ตตฺเถวาติ อาวสถาคาเร เอวฯ

ปาฏลิปุตฺตนครมาปนวณฺณนา

[152] อิสฺสริยมตฺตายาติ อิสฺสริยปฺปมาเณน, อิสฺสริเยน เจว วิตฺตูปกรเณน จาติ เอวํ วา อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ อุปโภคูปกรณานิปิ หิ โลเก ‘‘มตฺตา’’ติ วุจฺจนฺติฯ ปาฏลิคามํ นครํ กตฺวาติ ปุพฺเพ ‘‘ปาฏลิคาโม’’ติ ลทฺธนามํ ฐานํ อิทานิ นครํ กตฺวาฯ มาเปนฺตีติ ปติฏฺฐาเปนฺติฯ อายมุขปจฺฉินฺทนตฺถนฺติ อายทฺวารานํ อุปจฺเฉทนายฯ ‘‘สหสฺสเสวา’’ติ วา ปาโฐ, สหสฺสโส เอวฯ เตนาห ‘‘เอเกกวคฺควเสน สหสฺสํ สหสฺสํ หุตฺวา’’ติฯ ฆรวตฺถูนีติ ฆรปติฏฺฐาปนฏฺฐานานิฯ จิตฺตานิ นมนฺตีติ ตํตํเทวตานุภาเวน ตตฺถ ตตฺเถว จิตฺตานิ นมนฺติ วตฺถุวิชฺชาปาฐกานํ, ยตฺถ ยตฺถ ตาหิ วตฺถูนิ ปริคฺคหิตานิฯ สิปฺปานุภาเวนาติ สิปฺปานุคตวิชฺชานุภาเวนฯ นาคคฺคาโหติ นาคานํ นิวาสปฺปริคฺคโหฯ เสสทฺวเยสุปิ เอเสว นโยฯ ปาสาโณติ อปฺปลกฺขณปาสาโณฯ ขาณุโกติ โย โกจิ ขาณุโก ฯ สิปฺปํ ชปฺปิตฺวา ตาทิสํ สารมฺภฏฺฐานํ ปริหริตฺวา อนารมฺเภ ฐาเน ตาหิ วตฺถุปริคฺคาหิกาหิ เทวตาหิ สทฺธิํ มนฺตยมานา วิย ตํตํเคหานิ มาเปนฺติ อุปเทสทานวเสนฯ เนสนฺติ วตฺถุวิชฺชาปาฐกานํ, สพฺพาสํ เทวตานํฯ มงฺคลํ วฑฺฒาเปสฺสนฺตีติ มงฺคลํ พฺรูเหสฺสนฺติฯ ปณฺฑิตทสฺสนาทีนิ หิ อุตฺตมมงฺคลานิฯ เตนาห ‘‘อถ มย’’นฺติอาทิฯ

สทฺโท อพฺภุคฺคจฺฉติ อวยวธมฺเมน สมุทายสฺส อปทิสิตพฺพโต ยถา ‘‘อลงฺกโต เทวทตฺโต’’ติฯ

อริยกมนุสฺสานนฺติ อริยเทสวาสิมนุสฺสานํฯ ราสิวเสเนวาติ ‘‘สหสฺสํ สตสหสฺส’’นฺติอาทินา ราสิวเสเนว, อปฺปกสฺส ปน ภณฺฑสฺส กยวิกฺกโย อญฺญตฺถาปิ ลพฺภเตวาติ ‘‘ราสิวเสเนวา’’ติ วุตฺตํฯ วาณิชาย ปโถ ปวตฺติฏฺฐานนฺติ วณิปฺปโถติ ปุริมวิกปฺเป อตฺโถ ทุติยวิกปฺเป ปน วาณิชานํ ปโถ ปวตฺติฏฺฐานนฺติ, วณิปฺปโถติ อิมมตฺถํ ทสฺเสนฺโต ‘‘วาณิชานํ วสนฏฺฐาน’’นฺติ อาหฯ ภณฺฑปุเฏ ภินฺทนฺติ โมเจนฺติ เอตฺถาติ ปุฏเภทนนฺติ อยเมตฺถ อตฺโถติ อาห ‘‘ภณฺฑปุเฏ…เป.… วุตฺตํ โหตี’’ติฯ